Rozwód to kryzys dotykajacy calej rodziny. Plasuje sie na drugim miejscu na liscie czterdziestu trzech najbardziej stresujacych zdarzen w zyciu (tuz za smiercia wspólmalzonka). Z cala pewnoscia najbardziej dotyka dzieci, które w zaleznosci od wieku roznie moga odbierac rozstanie rodziców, które wcale nie oznacza rozstania sie z dzieckiem. W zaleznosci od wieku, dzieci rózniereagujana rozstanie rodziców.

Kiedy dziecko ma 3 do 5 lat

 Twoje dziecko zyje nadzieja, ze znów bedziecie razem.
 Twoje dziecko ma poczucie, ze cie stracilo. Moze to prowadzic do agresji wobec ciebie, twojego partnera, rodzenstwa, dzieci lub nauczycielek w przedszkolu.
 Poczucie opuszczenia dziecka wzrasta, gdy jestes zajety(a) konfliktem, wlasnym zalem, tworzeniem nowego zwiazku lub walka o byt.
 Twoje dziecko moze brac na siebie wine za rozpad waszego malzenstwa – bardzo czesto dzieci uwazaja, ze swoim zachowaniem doprowadzily do rozwodu rodziców („tatus odszedl, bo bylem niegrzeczny”).
 Twoje dziecko moze wycofac sie do wczesniejszych etapów rozwoju, kiedy bylo malutkie i mialo pelna opieke obojga rodziców; moze sie to wyrazac w moczeniu sie w nocy, brudzeniu majtek, ssaniu kciuka, wzmozonym przytulaniu sie.
 Twoje dziecko moze przezywac niepewnosc i lek o to, co bedzie jutro – przez to miewa klopoty z zasypianiem, moze bac sie ciemnosci, budzic sie w nocy z krzykiem.

Kiedy dziecko ma 6 do 8 lat

 Twoje dziecko moze przezywac przytlaczajace uczucie smutku – szlocha, poplakuje.
 Twoje dziecko bardzo teskni za rodzicem, który z nim nie mieszka.
 Twoje dziecko moze odczuwac lek przed tym, ze utraci takze rodzica, który z nim mieszka.
 Moze zloscic sie na tego rodzica, którego obwinia za rozpad zwiazku.
 Moze czuc, ze musi wybierac, wobec kogo byc lojalnym – wobec mamy czy wobec taty?
 Wciaz po cichu liczy, ze znowu bedziecie razem.

Kiedy dziecko ma 9 do 12 lat

 Twoje dziecko moze obwiniac i wyrazac silna zlosc do rodzica, którego uwaza za sprawce rozwodu. Moze odrzucac „zlego rodzica”.
 Moze przezywac glebokie poczucie straty, zalu i bezradnosci.
 Twoje dziecko moze wstydzic sie przed innymi, tego, co dzieje sie w rodzinie.
 Twoje moze zachowywac sie agresywnie wobec rówiesników, nauczycieli i innych osób. Taka agresja jest próba rozladowania nagromadzonej zlosci, lub karaniem kogos w „zastepstwie” winnego rodzica.
 Twoje dziecko moze doswiadczac róznych dolegliwosci takich jak bóle glowy i brzucha, trudnosci ze snem.
 Twoje dziecko moze utracic wiare i pewnosc siebie, co moze skutkowac gorszymi wynikami w szkole.

Kiedy dziecko dojrzewa: 13 do 18 lat

 Dziecko moze czuc sie nadmiernie obciazone emocjonalnym wspieraniem rodzica lub zajmowaniem sie mlodszym rodzenstwem.
 Dziecko moze czuc sie zmuszane do podjecia samodzielnej decyzji, z którym rodzicem chce zostac.
 Dziecko moze oczekiwac, ze wynagrodzisz mu straty zwiazane z rozwodem, np. materialnie.
 Moze czuc sie nieswojo widzac rodziców umawiajacych sie z nowymi partnerami, obserwujac ich seksualnosc, moze byc zazdrosne o nowego partnera rodzica.
 Dziecko obawia sie o swoje przyszle zwiazki, moze byc nieufne wobec ludzi i wobec trwalosci zwiazków miedzy nimi.
 Moze przezywac chroniczne zmeczenie; problemy z koncentracja.
 Moze wycofywac sie z kontaktów z rodzicami, oplakiwac strate rodziny, w której spedzilo dziecinstwo.
 Moze zaczac krasc lub zazywac narkotyki.

Kiedy dziecko jest dorosle

 Dorosle dzieci moga sie czuc zobowiazane do emocjonalnego wspierania rodziców. Tak przezywany obowiazek opieki nad osamotnionym rodzicem moze odbierac im wolnosc w nawiazywaniu wlasnych relacji i zajmowania sie wlasnym zyciem.

Rozstanie rodziców rodzi tez wiele obaw u dzieci, które nagle znajduja sie w zupelnie nowej sytuacji. Wedlug badan nad dziecmi w wieku 8-15 lat, których rodzice sie rozwodzili, dzieci najbardziej boja sie, ze:

1. „Mama albo tata powie mi, ze rozwód jest przeze mnie”
2. „Moi rodzice zaczna sie bic albo krzyczec na siebie”
3. „Moi krewni beda mówic brzydkie rzeczy o moich rodzicach”
4. „Mój tata powie mi, ze nie lubi, kiedy jestem z mama”
5. „Mama i tata beda sie klócic przy mnie”
6. „Mama bedzie brzydko mówic o tacie”
7. „Bede musiala rozstac sie z moim pieskiem i róznymi zabawkami”
8. „Mama bedzie nieszczesliwa”
9. „Tata bedzie mnie pytac, kto teraz przychodzi do mamy i czy zostaje na noc”
10. „Nie bede wiedziec, jak powiedziec o rozwodzie rodziców moim kolegom i znajomym”